Tham vấn y khoa: Bác sĩ Đặng Thị Thu Thủy
Việc xây dựng chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ trong những năm đầu đời là nền tảng vững chắc để con phát triển toàn diện trong tương lai. Nếu thiếu hụt bất kỳ chất nào có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, ảnh hưởng không nhỏ đến thể chất và tinh thần của trẻ.
Các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết trong chế độ ăn uống của trẻ
Cơ thể trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần hấp thu đầy đủ 5 nhóm chất dinh dưỡng sau đây thì con mới có thể phát triển toàn diện: Carbohydrate, Lipid, Protein, Vitamin và Khoáng chất.
Nhóm tinh bột (Carbohydrate)
Vai trò: Sau quá trình tiêu hóa, tinh bột được phân hủy thành Glucose, có nhiệm vụ cung cấp năng lượng cho tất cả chức năng trong cơ thể, đặc biệt đối với các hoạt động của não bộ và hệ thần kinh của trẻ.
Nhu cầu:
- Trẻ từ 0 - 6 tháng đầu: Lúc này, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng duy nhất của bé. Trong 100ml sữa mẹ chứa 7g Carbohydrate. Như vậy trong ngày nếu bé bú mẹ hoàn toàn, trung bình 8 cữ (mỗi cữ bú nhận khoảng 90ml sữa mẹ) là có thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu Carbohydrate. Lượng Carbohydrate trong sữa mẹ không chỉ cung cấp năng lượng mà còn thúc đẩy vi khuẩn đường ruột phát triển, tránh cho bé bị tiêu chảy. Đồng thời, trong sữa mẹ còn chứa đường lactose, dễ chuyển hóa thành năng lượng, giúp bé năng động hơn.
- Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên: Nhu cầu chất bột đường 10 - 15 gram/kg/ngày, 1 gram bằng 4Kcal. Trong khẩu phần ăn dặm của bé, mẹ nên chọn gạo và các loại ngũ cốc. Đến khi bé lớn hơn, hãy chế biến thực đơn đa dạng từ gạo, bún, phở, đậu, đỗ, bún, phở, khoai củ… để cung cấp đầy đủ năng lượng cho bé.
Nhóm chất béo (Lipid)
Vai trò: Chất béo có vai trò dự trữ năng lượng, điều hòa hoạt động, bảo vệ cơ thể của trẻ trước những thay đổi về nhiệt độ, đồng thời hỗ trợ hấp thu các vitamin A, D, E, K (những vitamin chỉ tan trong dầu).
Nhu cầu:
- Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi chỉ cần bú sữa mẹ hoàn toàn là đáp ứng tốt nhu cầu chất béo.
- Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, tỷ lệ chất béo cần đạt khoảng 40% tổng năng lượng.
- Ở trẻ nhỏ được khuyến nghị nên dùng 70% chất béo động vật (từ mỡ thịt, mỡ cá, bơ, sữa, phomai) và 30% chất béo thực vật (từ dầu có trong các loại hạt, loại quả).
Nhóm chất đạm (Protein)
Vai trò: Protein là chất cơ bản để tạo thành các bộ phận quan trọng của cơ thể (gan, thận, tim, da, tóc, cơ bắp, não bộ, huyết tương, huyết dịch…). Ngoài ra, protein còn có vai trò cung cấp năng lượng, điều hòa hệ tim mạch, cân bằng đường huyết, góp phần duy trì hệ miễn dịch và hỗ trợ vận chuyển các chất khác.
Nhu cầu:
- Trẻ dưới 1 tuổi thì nhu cầu protein cao do tốc độ phát triển của xương, cơ và các mô. Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi, bú mẹ hoàn toàn là có thể đảm bảo nhu cầu Protein để phát triển và khỏe mạnh. Đối với trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, nhu cầu Protein hàng ngày là 1,4g/kg cân nặng.
- Trẻ từ 1 tuổi trở lên, nhu cầu đạm Protein hàng ngày là 2,2g/kg cân nặng của trẻ. Nếu trẻ không được cung cấp đạm theo mức này sẽ chậm lớn, kém thông minh.
Các vitamin
Vai trò: Vitamin tham gia vào sự trao đổi chất của cơ thể, đảm bảo sự phát triển ổn định và cân bằng trong những năm đầu đời của trẻ.
Một số loại vitamin cần thiết cho trẻ:
- Vitamin A: Vitamin A giúp trẻ tăng trưởng và phát triển thể chất, kháng thể, đặc biệt là thị giác. Ở những trẻ sinh non thường thiếu hụt vitamin A, về lâu dài có thể khiến trẻ chán ăn, thị lực kém, dễ mắc bệnh nhiễm trùng. Mức vitamin A cần ở trẻ dưới 6 tháng tuổi là 400 mcg RAE/ngày (bú mẹ trong ít nhất 6 tháng đầu là có thể đáp ứng nhu cầu này), trẻ từ 7 - 12 tháng tuổi là 400 mcg RAE/ngày, trẻ từ 1 - 3 tuổi là 300 mcg RAE/ngày.
- Vitamin C: Vitamin C giúp trẻ tăng sức đề kháng, chống lại bệnh tật, đồng thời tham gia vào quá trình chuyển hóa các chất của cơ thể. Mức vitamin C cho trẻ từ 1 - 3 tuổi là 400mg/ngày. Nếu trẻ thiếu hụt vitamin C có thể dễ ốm vặt, chậm vận động, thiếu sắt. Vì vậy khi trẻ từ 6 tháng trở lên, mẹ nên ưu tiên chọn các thực phẩm như ớt chuông đỏ, khoai tây, cải bó xôi, bông cải xanh, cà chua, súp lơ, khoai lang, cam, quýt, bưởi… trong chế độ ăn dặm để cung cấp vitamin C đầy đủ cho con.
- Vitamin D: Vitamin D giúp hỗ trợ hấp thu canxi ở trẻ. Nhu cầu của vitamin D ở trẻ sơ sinh là 10 mcg (400 IU), trẻ từ 1 - 13 tuổi là 15 mcg (600 IU). Ở những trẻ thiếu hụt vitamin D rất dễ bị còi xương, chậm phát triển chiều cao. Để bổ sung vitamin D, mẹ có thể cho bé tắm nắng hoặc chọn thực phẩm phù hợp (tôm, cua, cá, sữa, sữa chua, bánh flan, phomat…).
- Vitamin E: Vitamin E giúp bé có làn da hồng hào, tăng cường sức đề kháng, ngăn ngừa ốm vặt. Nhu cầu vitamin E với trẻ từ 1 - 3 tuổi là 200 mg, với trẻ từ 4 - 8 tuổi thì từ 200 - dưới 300 mg. Mẹ nên cho trẻ ăn các loại thực phẩm giàu vitamin E như kiwi, bí ngô, bông cải xanh, tôm, hạt hướng dương, hạnh nhân...
> Tham khảo thêm: Bổ sung vitamin cho trẻ sơ sinh theo từng tháng tuổi đúng cách
Các loại khoáng chất
Vai trò: Khoáng chất có tác dụng phối hợp với các vitamin để hỗ trợ các chức năng của cơ thể, rất cần cho sự tăng trưởng của trẻ.
Một số loại khoáng chất quan trọng với trẻ:
- Canxi: Đây là chất vi khoáng quan trọng, tham gia vào cấu tạo của xương và răng của trẻ. Nhu cầu canxi của trẻ dưới 6 tháng tuổi cần 300mg/ngày, từ 6 - 11 tháng tuổi cần 400mg/ngày. Đối với trẻ sơ sinh có thể nhận được canxi đầy đủ từ sữa mẹ hoặc sữa công thức. Đối với trẻ lớn, mẹ có thể chọn các loại thực phẩm như bông cải xanh, trứng, nấm, đậu Hà Lan và các sản phẩm từ sữa.
>>> Bài viết cùng chủ đề: Top những thực phẩm giàu canxi mà mẹ cần bổ sung cho bé ngay
Sữa và các chế phẩm từ sữa là nguồn cung cấp canxi tốt nhất cho trẻ.
- Kẽm: Kẽm hỗ trợ nâng cao hệ miễn dịch, giúp trẻ ăn uống ngon miệng hơn, tăng hấp thu, tăng tổng hợp chất đạm và phân chia tế bào. Nhu cầu kẽm ở trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi vào khoảng 5mg/ngày, ở trẻ 1-10 tuổi khoảng 10mg/ngày. Mẹ có thể chọn các loại thực phẩm như: sò, hàu, thịt bò, cừu, gà và lợn nạc, sữa, trứng, cá, tôm, cua, mầm lúa mì, hạt bí ngô, ca cao và sôcôla.
> Bài viết có liên quan: Top thực phẩm bổ sung kẽm cho trẻ mà mẹ không nên bỏ qua
- Magie: Magie là khoáng chất cần thiết cho sự phát triển thể lực và trí tuệ của trẻ. Nhu cầu Magie của trẻ dưới 6 tháng tuổi là 36mg/ngày, trẻ 6 - 12 tháng tuổi là 54mg/ngày, trẻ 1 - 3 tuổi là 65mg/ngày. Thực phẩm giàu Magie cho bé ở độ tuổi ăn dặm trở lên như: bơ, chuối, các loại đậu, cá hồi, rau lá xanh…
Gợi ý các thực phẩm tốt cần bổ sung cho trẻ
Dưới đây là những thực phẩm “vàng” mà mẹ cần lựa chọn vào thực đơn dinh dưỡng của con:
Ngũ cốc nguyên hạt
Ngũ cốc cung cấp protein, vitamin và khoáng chất rất cần cho chế độ ăn dặm của trẻ. Kể từ tháng thứ 6 trở lên, bên cạnh sữa mẹ hoặc sữa công thức, mẹ có thể chọn các loại lúa mì, gạo lứt, yến mạch, bột ngô, các loại đậu để chế biến món ăn dặm thơm ngon cho con.
Sữa
Trong những năm đầu đời, trẻ nên được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ vì đây là nguồn thức ăn tốt nhất cho sự phát triển của trẻ. Trong trường hợp mẹ không đủ sữa nuôi con thì có thể chọn sữa công thức là giải pháp bổ sung dinh dưỡng kịp thời. Tuy nhiên, mẹ cần lưu ý trong những năm đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ còn non yếu, do đó hãy chọn loại sữa công thức phù hợp.
Nhiều mẹ hiện đại ngày càng tin chọn sữa dê Kabrita vừa giúp con khỏe bụng, vừa hỗ trợ con phát triển toàn diện. Khác với sữa bò công thức, sữa dê chứa thành phần protein dễ tiêu hóa hơn (100% đạm quý A2, hoàn toàn không chứa đạm A1, ngăn ngừa các triệu chứng đầy hơi, chướng bụng, nôn trớ hoặc táo bón ở trẻ), đồng thời lại giàu dưỡng chất quý giá hơn sữa bò.
Ngoài ra, công thức Kabrita còn cải tiến qua sự bổ sung chất xơ GOS và Beta-palmitate tốt cho đường ruột, DHA & ARA giúp trẻ tăng nhận thức và rất nhiều vitamin, khoáng chất quý giá khác.
Các mẹ hãy an tâm vì sữa dê Kabrita có mùi vị thơm ngon, trẻ rất dễ uống. Sản phẩm được nhập khẩu 100% từ Hà Lan, đạt các chứng nhận an toàn GRAS của FDA, chứng nhận của EFSA, hoàn toàn tốt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Để mua hàng chính hãng, mẹ có thể đến hệ thống cửa hàng của ConCung, Bibomart, Kidsplaza, Bé Bụ Bẫm trên toàn quốc; hoặc đặt mua online tại website https://www.kabrita.vn, hoặc tại Lazada, Tiki để được giao hàng tận nơi.
Các loại cá béo
Thường xuyên ăn cá giàu chất béo, khoáng chất cũng như vitamin và DHA sẽ giúp bé cải thiện chức năng của hệ thần kinh, não bộ, thị lực và phát triển toàn diện. Do đó, mẹ nên ưu tiên lựa chọn cá thu, cá ngừ, cá mòi, đặc biệt là cá hồi trong chế độ ăn của bé. Mẹ có thể chế biến bằng cách hấp, luộc, hầm hoặc nấu cháo cá, nhưng nhớ lọc xương kỹ trước khi cho trẻ ăn.
Các loại hải sản
Hải sản chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ như: Omega-3, vitamin (đặc biệt là vitamin nhóm B) và khoáng chất (canxi, kẽm, sắt, đồng, kali…). Vì vậy, hải sản sẽ góp phần đa dạng cho chế độ ăn cân đối, khỏe mạnh và giúp trẻ tăng trưởng.
Tuy nhiên, hàm lượng chất đạm có trong hải sản có thể gây dị ứng, nên tốt nhất là mẹ cho bé ăn từ tháng thứ bảy trở đi. Sau khi đã làm quen được với việc ăn dặm, hãy tập cho bé ăn tôm, cua. Khi bé trên 1 tuổi, mẹ cho bé ăn hàu, ngao, trai, hến (có thể dùng nước nấu cháo, thịt xay băm nhỏ).
Các loại thịt
Khi bé đủ 6 tháng tuổi, mẹ có thể tập cho con ăn thịt gà, lợn, bò... từ ít đến nhiều. Đây là nguồn cung cấp protein và axit amin cần thiết cho cơ thể của bé.
Lưu ý nếu chọn thịt bò, mẹ nên chọn thịt thăn bò vừa mềm, vừa không có quá nhiều mỡ, rất hợp cho bé ăn dặm. Còn nếu chọn thịt gà, mẹ có thể ưu tiên thịt đùi, không nên cho bé ăn quá nhiều da. Đối với thịt heo thì nên chọn loại thịt nạc (đặc biệt là thăn heo chứa nhiều vitamin B1 giúp kích thích vị giác, tốt cho trẻ biếng ăn), tránh cho bé ăn quá nhiều thịt ba chỉ.
Trứng
Trứng chứa nhiều chất đạm có giá trị sinh học cao và giúp trẻ dễ hấp thu. Theo đó, cho trẻ ăn trứng gà tốt hơn trứng vịt, vì thành phần của trứng gà chứa hàm lượng kẽm, vitamin A cao hơn trứng vịt.
Khi trẻ từ 6 - 7 tháng, mẹ nên cho con ăn 1⁄2 lòng đỏ trứng gà cho một bữa ăn và chỉ nên ăn 2 - 3 lần/tuần. Đối với trẻ 8 - 12 tháng tuổi, mẹ cho con ăn 1 lòng đỏ cho một bữa ăn và ăn 3 - 4 lần/tuần. Đối với trẻ trên 1 tuổi, mẹ cho con ăn cả lòng trắng trứng và số lượng là 3 - 4 quả trứng/tuần.
Các loại hạt
Nếu mẹ muốn con ngày càng thông minh hơn, hãy quan tâm đến các loại hạt dinh dưỡng như hạt óc chó, hạnh nhân, macca, hạt sen, hạt hướng dương, hạt bí ngô…. Bởi chúng chứa một lượng lớn Omega 3, vitamin A, vitamin B1, canxi, photpho và sắt giúp thúc đẩy chức năng của não bộ và tốt cho thị lực của trẻ. Với các loại hạt này, mẹ có thể chế biến bằng cách: nấu cháo, nấu sữa hoặc rang.
Dầu ô-liu cho bé
Dầu oliu chứa nhiều Omega 3 giúp củng cố sự phát triển não bộ của bé, vitamin A giúp bé có đôi mắt khỏe, vitamin D giúp bé có xương chắc khỏe và hỗ trợ phát triển chiều cao sau này.
Mẹ nên dùng dầu oliu để chế biến thức ăn dặm cho bé như trộn với cà rốt, khoai tây, bí đỏ nghiền,... Khi bé đã ăn được thức ăn thô, mẹ có thể dùng dầu oliu để rán, xào, rưới lên bánh mì hoặc cho một ít vào sữa chua để bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho bé.
Các loại quả
Trái cây là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất tuyệt vời cho bé. Trong thực đơn ăn dặm của bé, mẹ nên ưu tiên chọn: chuối, bơ, việt quất, đu đủ, xoài ngọt, hồng xiêm (sapoche) xay nhuyễn. Đến khi con lớn hơn, mẹ có thể cho bé ăn các loại quả cứng như: mận, táo, lê, dứa…
Cho bé ăn trái cây thường xuyên sẽ giúp bé thêm thông minh và tăng sức đề kháng.
>>> Bài viết cùng chủ đề: 12 loại trái cây cho bé ăn dặm mà mẹ không nên bỏ qua
Các loại rau củ
Các loại rau củ cung cấp chất xơ hỗ trợ quá trình tiêu hóa của bé, hạn chế táo bón, đồng thời cung cấp vitamin và khoáng chất giúp bé thêm khỏe mạnh, phòng chống bệnh tật.
Đối với những bé mới bắt đầu ăn dặm, mẹ có thể cho bé ăn rau củ 1 - 2 lần/ngày. Đối với trẻ lớn hơn, từ 8 tháng tuổi trở đi, mẹ có thể cho bé ăn rau củ cùng với bữa ăn chính trong ngày. Các loại rau mẹ nên ưu tiên: xà lách, cải ngọt, rau dền, súp lơ, rau bó xôi... Đối với củ thì mẹ nên chọn: khoai lang, khoai tây, cà rốt, củ su...
Hy vọng rằng qua bài viết trên, mẹ đã có thêm kiến thức về các chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, “bỏ túi” vài bí quyết để nuôi con khỏe mạnh và thông minh. Nếu còn thắc mắc về dinh dưỡng, đặc biệt là về sữa dê công thức - xu hướng nuôi con mới của nhiều bà mẹ hiện đại, vui lòng liên hệ Hotline 1900 3454 để được chuyên viên Kabrita giải đáp.
>>> Xem thêm:
