Từ bao đời nay, bài hát ru con Bắc Bộ giữ một vị trí đặc biệt trong tâm hồn mỗi người mẹ vùng đồng bằng Bắc Bộ. Khi ru con, tiếng ru truyền từ đời này sang đời khác, vừa dịu êm, vừa trìu mến, vang lên như lời ru của đất trời. Hơn nữa, những bài hát ru con Bắc Bộ còn là kho tàng ca dao, dân ca mà mỗi mẹ ru con đều muốn thuộc lòng để đưa bé vào giấc ngủ an lành.
Bài viết này sẽ tổng hợp lời các bài hát ru Bắc Bộ nổi tiếng, chia sẻ cách hát ru hiệu quả giúp mẹ ru con dễ dàng hơn.
Hát ru bắc bộ - giai điệu ngọt ngào nuôi dưỡng tâm hồn Việt
Hát ru Bắc Bộ thực sự là di sản quý giá, là "dòng sữa" tinh thần nuôi dưỡng tâm hồn Việt ngay từ thuở ban sơ. Sự ngọt ngào đó đến từ:
- Giai điệu: Êm ái, du dương, dựa trên thang âm ngũ cung quen thuộc, mang lại cảm giác bình yên và an toàn tuyệt đối.
- Ca từ: Là những bài học đạo đức đầu đời về tình gia đình, là tình yêu quê hương qua hình ảnh "cánh cò", "lũy tre", và cả những tâm sự về cuộc đời.
- Hành động ru: Đây là sợi dây gắn kết tình cảm thiêng liêng giữa các thế hệ (bà, mẹ, con), đồng thời là nền tảng ngôn ngữ mẹ đẻ đầu tiên qua ca dao, lục bát.
Lời những bài hát ru con Bắc Bộ hay nhất về con cò, con vạc
Lời bài hát ru con ngủ không chỉ là giai điệu đưa bé yêu vào giấc ngủ mà còn là kho tàng văn hóa dân gian, chứa chan tình yêu thường của mẹ, tình quê và cuộc sống lao động mộc mạc của người nông dân. Dưới đây là tổng hợp những bài hát ru con Bắc Bộ hay nhất về con cò, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Mỗi bài ru Bắc Bộ đều mang âm hưởng riêng, có bài nhẹ nhàng, du dương, có bài thấm đẫm tình yêu thương, có bài lại gửi gắm triết lý sống sâu sắc.
Lời bài hát ru "Con cò bay lả lả bay la"
Lời hát ru Cò lả tái hiện khung cảnh đồng quê thanh bình của miền Bắc với hình ảnh “con cò bay lả”, tượng trưng cho người nông dân tảo tần, cần mẫn. Tiếng ru nhẹ nhàng, du dương như nhịp võng đưa, giúp bé an giấc và cảm nhận hơi ấm từ vòng tay mẹ:
“Con cò, cò bay lả, lả, bay la
Bay từ, từ cửa phủ,
Bay ra, ra cánh đồng.
Tình tính tang, là tang tính tình
Duyên tình rằng, ấy duyên tình ơi,
Rằng có nhớ, nhớ hay chăng?
Rằng có biết biết hay chăng?”
- Loại: Làn điệu ru (Bắc Bộ)
- Tác giả/thời: Dân gian, khuyết danh (truyền miệng).
Lời hát ru "Con cò mày đi ăn đêm"
Đây là một trong những bài hát ru con Bắc Bộ hay nhất, được nhiều thế hệ mẹ Việt hát để ru con. Câu chuyện con cò tuy giản dị nhưng ẩn chứa bài học về lòng nhân hậu, sự công bằng và tình thương giữa người với người:
“Con cò mày đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con”
Lời bài hát ru "Cái cò, cái vạc, cái nông"
Bài ru này thể hiện sự hóm hỉnh, dí dỏm trong dân ca Bắc Bộ. Dưới hình ảnh các loài chim đồng quê, người xưa gửi gắm tinh thần công bằng và tính cách ngay thẳng - phẩm chất đáng quý mà mẹ muốn con ghi nhớ.
“Cái cò, cái vạc cái nông
Sao mày dẫm lúa nhà ông hỡi cò
Không, không tôi đứng trên bờ,
Mẹ con nhà nó đổ ngờ cho tôi.”
Lời bài hát ru ca dao Bắc Bộ về con cò
Bên cạnh những bài hát ru phổ biến về con cò ở trên, mẹ có thể tham khảo thêm một số lời hát ru Bắc Bộ con cò khác dưới đây để thay đổi luân phiên hoặc kết hợp thêm để không bị nhàm chán:
Bài 1:
Cái cò là cái cò kỳ
Ăn cơm nhà dì, uống nước (á) nhà cô
Đêm về nó ngày ô ô
Chồng yêu chồng bảo ngáy cho vui nhà
Đi chợ thì hay ăn quà
Chồng yêu chồng bảo về nhà đỡ (à) cơm
Cái cò là cái cò ca
Bắt về làm thịt lấy ra ba phần
Miếng lạc thời để phần chồng
Miếng xương mẹ gặm, miếng lòng phần con.
Bài 2:
Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt, ai đưa cò về
Cò về thăm quán cùng quê
Thăm cha, thăm mẹ, cò về thăm anh.
Những bài hát ru Bắc Bộ hay nhất về lòng biết ơn, hiếu thảo với cha mẹ
Hát ru còn là phương pháp giáo dục từ sớm cho bé vô cùng hiệu quả. Mỗi câu hát chính là mỗi lời hát ru dạy bé về lòng hiếu thảo, sự biết ơn và trân trọng công lao của cha mẹ. Dưới đây là một số lời bát hát ru con Bắc Bộ nói về công cha nghĩa mẹ:
Lời bài hát "Cái bống là cái bống bang"
“Cái Bống là cái Bống bang
Khéo sảy khéo sàng cho mẹ nấu cơm
Mẹ Bống đi chợ đường trơn
Bống ra gánh đỡ, chạy cơn mưa ròng.”
Lời bài hát "Công cha như núi Thái Sơn"
“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”
Lời bài hát "Cày đồng đang buổi ban trưa"
Bài ru thể hiện đức tính cần cù của người nông dân và lời nhắn gửi con về lòng biết ơn lao động. Dù giai điệu mộc mạc, nhưng ca từ lại chứa đựng triết lý sâu sắc: để có được hạt cơm dẻo thơm, là công sức, giọt mồ hôi của cha mẹ:
“Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần”
Những bài hát ru con hay nhất Bắc Bộ thể hiện tình cảm, sự yêu thương
Những bài hát ru Bắc Bộ với giai điệu mộc mạc, ca từ giản dị đã trở thành một phần ký ức tuổi thơ của bao thế hệ. Đó không chỉ là giai điệu giúp con say giấc, mà còn là lời thủ thỉ tâm tình, nơi mẹ gửi gắm tất cả tình cảm, sự yêu thương vô bờ bến cho con.
Lời bát hát ru con ngủ "À ơi"
Bài hát ru thể hiện tình cảm dịu dàng, trìu mến của người ru đối với em bé. Qua những lời ru mộc mạc, người mẹ vừa dỗ dành em ngủ, vừa gợi lên hình ảnh đời sống nông thôn giản dị với những món ăn dân dã như cơm nếp, cháo kê, bánh đúc, khoai nướng. Bài ru còn ẩn chứa mong muốn em bé lớn nhanh, khỏe mạnh, được ăn ngon và sống trong sự đủ đầy, yêu thương:
“À ơi,...
Em tôi buồn ngủ, buồn nghê
Buồn ăn cơm nếp, cháo kê, thịt gà
Buồn ăn bánh đúc, bánh đa
Củ từ, khoai nướng cùng là cháo kê
À ơi,...
Em tôi buồn ngủ, buồn nghê
Con tằm đã chín, con dê đã mùi
Con tằm đã chín thì để lại nuôi
Con dê đã mùi thì để em ăn”
Lời bài hát ru "Con ơi con ngủ cho ngoan"
Bài ru mang lời dặn dò giản dị mà thấm thía, thể hiện tình mẹ sâu sắc và khát vọng con trưởng thành. Nhịp điệu chậm rãi, êm ái như hơi thở, giúp con dễ dàng đi vào giấc ngủ say:
“Con ơi con ngủ cho ngoan,
Để mẹ xúc nốt, để mẹ xúc nốt bồ than cho đầy.
Ngủ đi con nhé con ơi,
Mai sau con lớn, mai sau con lớn thành người trò ngoan.”
Lời bài hát ru "Mẹ yêu con"
“Mẹ yêu con” là ca khúc nổi tiếng được phổ nhạc từ cảm hứng dân ca Bắc Bộ, thể hiện trọn vẹn tình mẫu tử thiêng liêng. Bài hát nhẹ nhàng, thấm đượm cảm xúc, thường được các mẹ hát cho bé sơ sinh nghe từ những ngày đầu đời:
“A á ru hời ơ hời ru
Mẹ thương con có hay chăng
Thương từ khi thai nghén trong lòng
Mấy nắng sớm chiều mưa ròng
Chín tháng so chín năm, gian khó tính khôn cùng
A á ru hời ơ hời ru”
Lời bài hát ru "Cái ngủ mày ngủ cho ngoan"
Một biến thể quen thuộc trong kho lời các bài hát ru con Bắc Bộ, thể hiện hình ảnh người mẹ lao động cần mẫn nhưng vẫn tràn đầy yêu thương con. Lời ru giản dị mà thấm thía, gắn liền với ruộng đồng và cuộc sống quê nhà:
“Cái ngủ mày ngủ cho ngoan
Để mẹ đi cấy đồng xa trưa về
Bắt được con cá rô trê
Thòng cổ mang về cho cái ngủ ăn
Cái ngủ ăn không hết để dành đến tết mùng ba
Mèo già bắt được mèo ốm phải đòn
Mèo con ăn vạ, con quạ chết trôi
Con ruồi đứt cánh, đòn gánh có mấu
Cây trẩu có hoa, cây cà có trái
Con gái có chồng, đàn ông có vợ
Kẻ chợ có con.”
Lời bài hát ru "Ngủ ngoan Akay ơi"
Ngủ ngoan Akay ơi ngủ ngoan Akay ơi
Mẹ thương Akay mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt lúa lên bông
Mai sau khôn lớn vung chày lún sân
Ngủ ngoan Akay ơi ngủ ngoan Akay ơi
Mẹ thương Akay mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều à ơi à ơi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ thì nhỏ
Đừng làm mẹ ngã mẹ tỉa bắp trên nương
Mặt trời của bắp thì nằm lưng núi
Mặt trời của mẹ con nằm trên lưng
Giặc Mỹ buộc ta phải đi xa con suối
Các anh cầm súng với các chị cầm chông
Akay ơi Akay ơi
Mẹ thương Akay ta quyết dành cuộc sống
Akay ơi mà ngủ cho ngoan
Là Akay ơi mà ngủ cho ngoan
Ngủ ngoan Akay ơi ngủ ngoan Akay ơi
Mẹ thương Akay mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt lúa lên bông
Mai sau khôn lớn vung chày lún sân
Ngủ ngoan Akay ơi ngủ ngoan Akay ơi
Mẹ thương Akay mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều à ơi à ơi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ thì nhỏ
Đừng làm mẹ ngã mẹ tỉa bắp trên nương
Mặt trời của bắp thì nằm lưng núi
Mặt trời của mẹ con nằm trên lưng
Giặc Mỹ buộc ta phải đi xa con suối
Các anh cầm súng với các chị cầm chông
Akay ơi Akay ơi
Mẹ thương Akay ta quyết dành cuộc sống
Akay ơi mà ngủ cho ngoan
Là Akay ơi mà ngủ cho ngoan
Là Akay ơi mà ngủ cho ngoan
Là Akay ơi mà ngủ cho ngoan
Tuyển tập các bài hát ru ca dao, tục ngữ, dân ca Bắc Bộ bất hủ mọi thời đại
Biết bao lời hát ru con dân ca Bắc bộ đã nuôi dưỡng và gắn liền với bao thế hệ người Việt. Vượt qua dòng chảy thời gian, những lời ru ấy không chỉ là ký ức, tình yêu thương mà còn là sợi dây kết nối quá khứ với hiện tại. Khám phá ngay tuyển tập các bài hát ru dân ca Bắc Bộ dễ thuộc, dễ hát ngay sau đây:
Lời hát ru "Thằng Bờm có cái quạt mo"
Thằng Bờm có cái quạt mo
Phú ông xin đổi ba bò chín trâu.
Bờm rằng, Bờm chẳng lấy trâu,
Phú ông xin đổi ao sâu cá mè.
Bờm rằng, Bờm chẳng lấy mè,
Phú ông xin đổi một bè gỗ lim.
Bờm rằng, Bờm chẳng lấy lim,
Phú ông xin đổi đôi chim đồi mồi.
Bờm rằng, Bờm chẳng lấy mồi,
Phú ông xin đổi nắm xôi Bờm cười.
Lời bài hát "Chú Cuội ngồi gốc cây đa"
“Chú Cuội ngồi gốc cây đa
Để trâu ăn lúa gọi cha ời ời
Cha còn cắt cỏ trên trời
Mẹ còn cưỡi ngựa đi mời quan viên.”
Lời bài hát "Bà Còng đi chợ trời mưa"
“Bà còng đi chợ trời mưa
Cái tôm, cái tép đi đưa bà còng
Đưa bà đến quãng đường cong
Đưa bà về tận ngõ trong nhà bà
Tiền bà trong túi rơi ra
Tép tôm nhặt được trả bà mua rau.”
Lời hát ru Bắc Bộ "Trâu ơi ta bảo trâu này"
À ơi... trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta
Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy, ai mà quản công.
Hướng dẫn cách hát ru con Bắc bộ
Những bài hát ru con Bắc Bộ không chỉ là giai điệu giúp bé ngủ ngon mà còn là sợi dây gắn kết thiêng liêng giữa mẹ và con. Để lời ru thực sự trở nên êm ái và mang lại cảm giác an toàn cho bé, người mẹ cần chú ý đến nhịp điệu, cảm xúc và không gian khi hát. Dưới đây là một số bí quyết giúp mẹ ru con hiệu quả và trọn vẹn hơn:
- Giữ nhịp điệu chậm rãi, âm thanh nhẹ nhàng: Khi hát, mẹ nên giữ nhịp ổn định, thường là nhịp 2/4 hoặc ¾, giống như nhịp đưa võng hay nhịp tim đều đặn. Không nên hát cao giọng hay quá nhanh, vì dễ khiến bé giật mình. Giọng hát tự nhiên, ấm áp sẽ giúp bé cảm nhận được sự vỗ về và hơi thở quen thuộc từ mẹ.
- Chú ý đến cảm xúc và thái độ khi hát: Cảm xúc là linh hồn của mỗi lời ru. Mẹ nên vừa hát vừa ngắm con, nở nụ cười dịu dàng, thể hiện tình yêu và sự nâng niu. Chính cảm xúc chân thành ấy khiến tiếng ru trở nên gần gũi và giúp bé an tâm hơn, dễ dàng đi vào giấc ngủ sâu.
- Tạo không gian yên tĩnh, ấm cúng: Nên chọn nơi yên lặng, có ánh sáng nhẹ, tránh tiếng ồn mạnh hoặc ánh sáng chói. Không gian tĩnh lặng giúp bé tập trung vào giọng ru và nhịp thở của mẹ, từ đó dễ dàng thư giãn và chìm vào giấc ngủ tự nhiên.
- Điều chỉnh hơi thở và nhịp hát: Mẹ nên hít thở đều đặn, giữ hơi ổn định để tiếng hát không bị ngắt quãng. Việc hát đều hơi không chỉ giúp bài ru mượt mà hơn mà còn khiến bé cảm nhận được sự nhẹ nhàng, nhịp nhàng của từng câu chữ.
- Luân phiên giữa các bài ru để tránh nhàm chán: Có thể kết hợp nhiều lời bài hát ru con Bắc Bộ khác nhau như “À ơi”, Cái ngủ mày ngủ cho ngoan”, “Con cò bay lả”, “Cày đồng đang buổi ban trưa”… Việc thay đổi nhẹ giai điệu hoặc lời ru vừa giúp bé hứng thú hơn, vừa giúp mẹ dễ sáng tạo khi ru con mỗi tối.
- Thêm yếu tố cử chỉ và nhịp điệu cơ thể: Khi hát, mẹ có thể khẽ đung đưa võng hoặc vỗ nhẹ vào lưng bé theo nhịp bài hát. Những chuyển động nhỏ này giúp bé cảm nhận được nhịp điệu và hơi ấm từ mẹ, tạo cảm giác an toàn và dễ chịu hơn.
Tổng kết
Kho tàng lời những bài hát ru con Bắc Bộ hay nhất là món quà vô giá người mẹ dành cho con. Từ “Con cò bay lả lả” đến “Con ơi con ngủ cho ngoan”, từ “À ơi” đến “Con cò mày đi ăn đêm”, mỗi lời ru đi vào lòng bé tràn đầy tình yêu thương của mẹ và hơi thở quê hương. Khi hát đúng nhịp, đúng thái độ và lời ca đúng chất ru Bắc Bộ, mẹ không chỉ giúp con dễ ngủ mà còn gieo mầm yêu âm nhạc truyền thống trong con, giúp vun đắp tâm hồn và gắn kết tình mẹ con.
Để đảm bảo tính xác thực, các tác giả của Kabrita Việt Nam bắt buộc phải sử dụng nguồn dữ liệu gốc cho bài viết của mình. Các nguồn này bao gồm báo cáo chuyên đề, dữ liệu chính phủ, nghiên cứu gốc và phỏng vấn trực tiếp với các chuyên gia y tế, dinh dưỡng. Chúng tôi cũng tham khảo các công trình nghiên cứu liên quan từ những nhà xuất bản uy tín. Bạn có thể xem toàn bộ tiêu chuẩn về sản xuất nội dung chính xác và khách quan trong Chính sách biên tập của chúng tôi.
1. UNICEF. (n.d.). How Music Affects Your Baby’s Brain.
https://www.unicef.org/parenting/child-development/how-music-affects-your-babys-brain-class
2. Chung, J. M., Rung, A., & Chung, J. P. (2021). The Effect of Lullabies and Classical Music on Physiological Parameters and State of Comfort in Preterm Infants. PloS One, 16(6), e0253410.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8220405/
3. WebMD. (2023). What to Know About Lullabies.
