Tham vấn y khoa: Bác sĩ Đặng Thị Thu Thủy

Nhiều mẹ sau sinh thường lo lắng khi phát hiện sữa mẹ để ngăn mát bị tách lớp, thấy phía trên nổi váng béo, phía dưới trong hơn. Liệu điều này có phải dấu hiệu sữa hỏng hay mất chất dinh dưỡng? Trên thực tế, đây là hiện tượng sinh lý hoàn toàn bình thường khi bảo quản sữa trong tủ lạnh. Tuy nhiên, để yên tâm cho con bú, mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân, cách xử lý và cách bảo quản sữa đúng cách bằng cách theo dõi bài viết dưới đây của Kabrita.

Sữa mẹ để ngăn mát bị tách lớp có sao không?

Hiện tượng sữa mẹ để tủ lạnh bị tách lớp thực ra rất thường gặp và mẹ hoàn toàn không cần quá lo lắng. Khi được bảo quản trong ngăn mát, các phân tử chất béo vốn nhẹ hơn sẽ nổi lên phía trên, tạo thành một lớp váng trắng đục, trong khi phần nước ở bên dưới nhìn trong hơn nên khiến sữa trông như bị tách lớp. Đây chỉ là sự thay đổi về hình thức chứ không làm mất đi dưỡng chất vốn có. Điều quan trọng là mẹ cần quan sát kỹ để phân biệt đâu là sữa vẫn còn tốt: nếu sữa vẫn giữ màu trắng ngà tự nhiên, không có mùi chua, không vón cục và chưa quá hạn bảo quản thì hoàn toàn an toàn cho bé sử dụng.

Vì sao sữa mẹ bị tách lớp khi bảo quản ngăn mát?

Thực tế, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng sữa mẹ để ngăn mát bị tách lớp, phần lớn là hoàn toàn bình thường và không ảnh hưởng đến chất lượng dinh dưỡng của sữa:

• Enzyme Lipase trong sữa mẹ: Đây là enzyme tự nhiên có nhiệm vụ phân giải chất béo, giúp hệ tiêu hóa non nớt của bé dễ hấp thụ hơn. Khi sữa được bảo quản lạnh, hoạt động của Lipase khiến chất béo tách khỏi phần nước, tạo cảm giác sữa bị phân lớp.
• Khác biệt giữa sữa đầu và sữa cuối cữ bú: Sữa đầu cữ thường loãng và chứa nhiều nước, trong khi sữa cuối lại đậm đặc và giàu chất béo. Khi hai phần này được hòa chung và bảo quản trong tủ lạnh, sự chênh lệch về thành phần sẽ khiến sữa dễ phân tách thành nhiều lớp rõ rệt.
• Tác động của nhiệt độ ngăn mát: Nhiệt độ thấp khiến các phân tử chất béo đông lại và nổi lên bề mặt, hình thành một lớp váng mỏng. Đây chính là hiện tượng sữa có váng mà nhiều mẹ quan sát thấy khi lấy sữa ra khỏi tủ lạnh.
• Chế độ dinh dưỡng của mẹ: Nếu khẩu phần ăn thiếu chất béo lành mạnh, thành phần sữa sẽ không cân đối, dễ dẫn đến hiện tượng lớp nước và lớp mỡ phân tách nhanh hơn.
• Thiếu nước trong cơ thể: Khi mẹ uống quá ít nước, sữa tiết ra sẽ đặc hơn, dễ bị tách lớp khi bảo quản lạnh.
• Căng thẳng, mệt mỏi kéo dài: Tình trạng này ảnh hưởng đến quá trình tiết sữa, không chỉ làm giảm số lượng mà còn khiến sữa mất sự đồng nhất.
• Kỹ thuật vắt sữa chưa đúng: Nếu mẹ không vắt đều đặn hoặc bỏ sót phần sữa cuối giàu chất béo, sữa được trữ sẽ thiếu sự đồng đều, dễ phân lớp khi để trong ngăn mát.

Như vậy, sữa mẹ để tủ lạnh bị tách lớp không phải là dấu hiệu bất thường nếu chỉ đơn thuần do các nguyên nhân trên. Chỉ cần sau khi làm ấm, mẹ lắc nhẹ để lớp chất béo hoà tan trở lại và kiểm tra mùi, màu để chắc chắn sữa vẫn còn tốt thì có thể yên tâm cho bé sử dụng.

>>> Đọc thêm: Sữa mẹ có màu gì?

Hướng dẫn chi tiết cách xử lý sữa mẹ bị tách lớp

Khi thấy sữa mẹ để ngăn mát bị tách lớp, mẹ không cần quá lo lắng vì chỉ với vài bước đơn giản, sữa có thể trở lại trạng thái đồng nhất ban đầu, giữ nguyên giá trị dinh dưỡng cho bé:

Bước 1: Lấy sữa ra khỏi tủ lạnh để sữa bớt lạnh: Đầu tiên, mẹ lấy bình hoặc túi sữa từ ngăn mát và đặt ở nhiệt độ phòng vài phút. Việc này giúp sữa giảm bớt độ lạnh, thuận lợi hơn cho bước làm ấm sau đó.

Bước 2: Làm ấm: Đặt bình hoặc túi trữ sữa vào một bát nước ấm khoảng 40-50°C (tương đương với nhiệt độ cơ thể mẹ). Chỉ cần ngâm vài phút là phần chất béo đông lại sẽ tan dần và hòa quyện cùng phần nước sữa. Lưu ý, mẹ không nên dùng nước sôi hay lò vi sóng để làm nóng vì nhiệt độ cao, không đều có thể phá hủy enzyme và vitamin quý giá trong sữa.

Bước 3: Khuấy hoặc xoay nhẹ bình sữa: Sau khi sữa đã ấm, mẹ có thể cầm bình và xoay tròn nhẹ nhàng hoặc lắc thật chậm để lớp béo hoà tan vào sữa nước. Cách này giúp sữa trở lại trạng thái mịn màng ban đầu mà vẫn giữ trọn dưỡng chất. Tránh lắc mạnh, vì thao tác này có thể làm vỡ các phân tử chất béo và ảnh hưởng đến cấu trúc dinh dưỡng tự nhiên của sữa.

Bước 4: Kiểm tra mùi vị và màu sắc: Trước khi cho bé bú, mẹ nên ngửi thử để đảm bảo sữa vẫn có mùi thơm nhẹ, không chua, không tanh bất thường. Nếu thấy sữa có dấu hiệu vón cục, mùi lạ hoặc đổi màu, có thể là sữa đã hỏng và mẹ nên bỏ đi để đảm bảo an toàn cho con.

Thực hiện đúng các bước trên không chỉ giúp mẹ yên tâm khi thấy sữa mẹ để tủ lạnh bị tách lớp mà còn đảm bảo bé vẫn nhận được nguồn sữa đầy đủ dưỡng chất, an toàn và dễ hấp thu.

Phân biệt sữa mẹ bị tách lớp và sữa mẹ bị hỏng

Không ít mẹ sau khi thấy sữa mẹ để ngăn mát bị tách lớp thường băn khoăn không biết sữa còn dùng được hay đã hỏng. Trên thực tế, hiện tượng tách lớp hoàn toàn bình thường và không ảnh hưởng đến chất lượng sữa nếu bảo quản đúng cách. Tuy nhiên, để chắc chắn và an toàn cho bé, mẹ cần biết cách phân biệt giữa sữa chỉ bị tách lớp tự nhiên và sữa mẹ bị hư, cụ thể:

Như vậy, nếu sữa mẹ để ngăn mát bị tách lớp nhưng vẫn trong tình trạng mùi thơm dịu, màu sắc bình thường và lớp béo tan trở lại khi làm ấm thì mẹ hoàn toàn có thể yên tâm sử dụng. Ngược lại, nếu thấy mùi chua, vón cục hoặc đổi màu, mẹ nên bỏ ngay để tránh gây hại cho hệ tiêu hóa non nớt của bé.

Làm sao để sữa mẹ không bị tách lớp khi để ngăn mát?

Để hạn chế tình trạng sữa mẹ để ngăn mát bị tách lớp, mẹ cần chú ý từ chế độ dinh dưỡng, kỹ thuật vắt sữa cho đến cách bảo quản. Những giải pháp sau đây sẽ giúp sữa duy trì độ đồng nhất và chất lượng tốt nhất:

Duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối: Bổ sung đủ chất béo lành mạnh (từ cá hồi, dầu ô liu, quả bơ, hạt óc chó, hạnh nhân…), cùng với vitamin D, canxi và sắt để đảm bảo sữa mẹ giàu dưỡng chất và ít bị tách lớp.

Uống đủ nước mỗi ngày: Nên uống khoảng 2-3 lít nước, giúp cơ thể duy trì lượng sữa ổn định, độ loãng vừa phải và hạn chế tình trạng sữa bị phân tách.

Thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý: Tránh căng thẳng kéo dài vì mệt mỏi ảnh hưởng đến chất lượng sữa, khiến sữa mẹ bị loãng và tách lớp.

Mát-xa ngực trước khi vắt sữa: Xoa bóp nhẹ nhàng theo vòng tròn từ ngoài vào trong giúp sữa tiết ra đều, tránh tình trạng sữa loãng nhiều ở đầu cữ và béo nhiều ở cuối cữ.

Điều chỉnh kỹ thuật vắt sữa: Vắt sữa đều đặn từ cả hai bên, tránh vắt quá nhanh hoặc không hết vì có thể gây chênh lệch thành phần sữa, dẫn đến tách lớp khi bảo quản.

Bảo quản đúng cách trong tủ lạnh:

- Nhiệt độ lý tưởng: 2-4°C ở ngăn mát.

- Vị trí đặt: Đặt sữa ở ngăn giữa hoặc ngăn trong, không để ở cánh cửa vì dễ thay đổi nhiệt độ.

- Dụng cụ: Dùng túi trữ sữa chuyên dụng hoặc bình thủy tinh có nắp kín để hạn chế không khí lọt vào.

Không trộn sữa nóng và sữa lạnh: Nếu muốn hoà sữa mới vắt với sữa đã trữ trong tủ, hãy làm mát sữa mới trước khi trộn để tránh ảnh hưởng đến cấu trúc sữa.

Ghi nhãn và dùng sữa đúng thời gian: Ghi rõ ngày giờ vắt trên túi/bình để tiện theo dõi, và ưu tiên dùng sữa theo nguyên tắc “first in - first out” (sữa vắt trước dùng trước).

Chuyên gia giải đáp: Sữa mẹ bị tách lớp có giảm chất dinh dưỡng không?

Việc sữa mẹ để ngăn mát bị tách lớp hoàn toàn không làm giảm giá trị dinh dưỡng bởi thành phần protein, vitamin, khoáng chất trong sữa vẫn giữ nguyên. Hiện tượng tách lớp chỉ là sự phân tách vật lý của chất béo, và khi được lắc đều, chúng sẽ hòa quyện trở lại. Điều mẹ cần chú ý là thời gian và điều kiện bảo quản: sữa trong ngăn mát chỉ nên dùng trong vòng 2-3 ngày, còn nếu bảo quản ngăn đá thì có thể kéo dài từ 2 tuần đến vài tháng tùy loại tủ lạnh.

>>> Đọc thêm: Sữa mẹ có vị gì là bình thường?

Tổng kết

Hiện tượng sữa mẹ để ngăn mát bị tách lớp thực chất rất bình thường, không ảnh hưởng đến chất lượng sữa nếu được bảo quản đúng cách. Mẹ chỉ cần biết cách nhận diện sữa còn tốt hay đã hỏng, đồng thời áp dụng những cách xử lý và bảo quản khoa học để đảm bảo an toàn cho bé. Đừng quá lo lắng khi thấy sữa mẹ để tủ lạnh bị tách lớp, bởi chỉ cần lắc đều và hâm ấm đúng cách, sữa vẫn giữ được đầy đủ dinh dưỡng. Nắm rõ những lưu ý này sẽ giúp mẹ yên tâm hơn trong hành trình nuôi con bằng sữa mẹ.

Để đảm bảo tính xác thực, các tác giả của Kabrita Việt Nam bắt buộc phải sử dụng nguồn dữ liệu gốc cho bài viết của mình. Các nguồn này bao gồm báo cáo chuyên đề, dữ liệu chính phủ, nghiên cứu gốc và phỏng vấn trực tiếp với các chuyên gia y tế, dinh dưỡng. Chúng tôi cũng tham khảo các công trình nghiên cứu liên quan từ những nhà xuất bản uy tín. Bạn có thể xem toàn bộ tiêu chuẩn về sản xuất nội dung chính xác và khách quan trong Chính sách biên tập của chúng tôi.

Pampers. How to Store Breast Milk: All About Proper Storage

https://www.pampers.com/en-us/baby/feeding/article/breast-milk-storage