Tham vấn y khoa: Bác sĩ Đặng Thị Thu Thủy

Dị ứng Lactose là tình trạng xảy ra khá phổ biến, nhưng chiếm tỷ lệ cao là ở trẻ nhỏ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu dị ứng với Lactose rất quan trọng, vì đây là cơ sở để cha mẹ có hướng xử trí kịp thời, đảm bảo trẻ không thiếu hụt dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển. Trong bài viết sau, mời cha mẹ cùng tìm hiểu rõ hơn về hiện tượng trẻ dị ứng với Lactose cũng như các cách khắc phục hiệu quả. 

Tìm hiểu dị ứng Lactose là gì?

Lactose là một loại đường tự nhiên có trong sữa. Đây là Carbohydrate chính giúp cung cấp nguồn năng lượng cho cơ thể cũng như rất cần thiết cho sự hoạt động của não bộ. Ngoài ra, Lactose còn hỗ trợ tạo môi trường tốt cho sự phát triển của lợi khuẩn Lactobacillus hay Bifidus (lợi khuẩn có lợi cho sức khỏe đường ruột và miễn dịch). 

Dị ứng Lactose (chứng bất dung nạp Lactose) là tình trạng ruột non không sản sinh đủ enzyme Lactase để tiêu hóa đường sữa. Enzyme Lactase là loại men do các vi nhung mao ở ruột tiết ra, có nhiệm vụ phá vỡ Lactose thành Glucose và Galactose để tiêu hóa. Khi thiếu hụt enzyme Lactase, cơ thể sẽ không thể hấp thu hết Lactose gây ra các triệu chứng dị ứng đường sữa.

Ngoài có trong sữa động vật, đường Lactose cũng có trong sữa mẹ. Do đó, tình trạng bất dung nạp Lactose trong sữa mẹ vẫn có thể xảy ra, nhưng rất hiếm gặp.

Dị ứng đường Lactose thường xảy ra ở trẻ do hệ tiêu hóa thiếu enzyme Lactase

Nguyên nhân khiến trẻ dị ứng Lactose

Trẻ bị dị ứng đường Lactose có thể do những nguyên nhân sau: 

• Trẻ sinh non dễ bị thiếu hụt enzyme lactase vì lượng enzyme này phát triển mạnh trong 3 tháng cuối thai kỳ. 
• Do rối loạn nhiễm sắc thể làm cho quá trình sản sinh ra enzyme lactase ở đường ruột không như bình thường.
• Hệ tiêu hóa của trẻ chưa hồi phục sau khi trải qua một đợt tổn thương đường ruột do sự tấn công của virus, vi khuẩn; chẳng hạn như tiêu chảy. 
• Trẻ mắc bệnh Celiac khi bắt đầu ăn dặm, gây viêm ruột và có thể dẫn đến chứng không dung nạp lactose. 

Triệu chứng dị ứng Lactose ở trẻ sơ sinh

Tình trạng dị ứng với Lactose thường xuất hiện sau 30 phút đến 2 giờ khi trẻ uống sữa. Mức độ nặng hay nhẹ của các triệu chứng sẽ phụ thuộc vào trẻ ăn nhiều hay ít các sản phẩm chứa đường Lactose. 

Các triệu chứng bất dung nạp đường Lactose như: 

• Đau bụng.
• Đầy hơi, bé xì hơi nhiều.
• Buồn nôn, đôi khi nôn (ói mửa).
• Tiêu chảy hoặc đi phân chua.
• Hăm đỏ da quanh hậu môn.
• Chuột rút. 
• Một vài bé còn có dấu hiệu viêm da, sôi bụng…

Bất dung nạp Lactose ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Dị ứng Lactose có thể xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ lớn. Tình trạng này gây ra nhiều khó chịu, có thể làm con quấy khóc, lười bú - lười ăn, ảnh hưởng đến giấc ngủ… 

Ngoài ra, vì sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng trong những năm đầu đời nên tình trạng bất dung nạp Lactose nếu không điều trị kịp thời sẽ gây ảnh hưởng đến sự phát triển của con. Trẻ có thể bị rối loạn tiêu hóa kéo dài, thiếu hụt dưỡng chất dẫn đến chậm tăng cân và chiều cao, suy dinh dưỡng nghiêm trọng…

Bất dung nạp Lactose gây ra nhiều khó chịu với hệ tiêu hóa của trẻ, có thể làm cho con quấy khóc, biếng ăn

Mẹ cần làm gì khi trẻ sơ sinh bị dị ứng Lactose?

Khi nhận thấy trẻ có những dấu hiệu bất dung nạp Lactose, cha mẹ cần có biện pháp khắc phục càng sớm càng tốt. Cụ thể như: 

- Theo dõi và đưa trẻ đi khám ngay

Nếu nghi ngờ trẻ bị dị ứng đường Lactose, các bậc phụ huynh nên nhanh chóng đưa con đi thăm khám. Qua các xét nghiệm như Test Lactose ( test hydro trong hơi thở), Test hàm lượng axit trong phân, đo chỉ số canxi và các vi chất… bác sĩ sẽ chẩn đoán và đánh giá chính xác tình trạng của con. Đồng thời, bác sĩ cũng đưa ra lời khuyên, hướng dẫn cha mẹ xây dựng chế độ dinh dưỡng và chăm sóc trẻ phù hợp.

- Có nên cho trẻ sơ sinh bú mẹ không khi trẻ dị ứng Lactose trong sữa mẹ?

Khi trẻ bú mẹ bất dung nạp Lactose, không ít mẹ lo lắng có nên tiếp tục cho con bú sữa không? 

Với trường hợp này, cách chữa bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh là mẹ nên tiếp tục cho trẻ bú, tránh giảm lượng sữa. Bởi vì Lactose trong sữa mẹ vẫn được hệ tiêu hóa của trẻ hấp thu dù đường ruột thiếu enzyme Lactase.

Sữa mẹ còn có đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu (chất đạm - protein, chất béo, các loại vitamin và khoáng chất, Oligosaccharides…) với tỷ lệ thích hợp, phù hợp với hệ tiêu hóa non yếu của trẻ. Nhờ đó, giúp con dễ hấp thu dưỡng chất và nhanh hồi phục sức khỏe khi bị tiêu chảy. Ngoài ra, các Nucleotides trong sữa mẹ còn giúp tái tạo niêm mạc tổn thương do nhiễm trùng, hỗ trợ giảm tần suất đi ngoài ở trẻ. 

Tuy nhiên, mẹ nên vắt bớt sữa đầu khi cho con bú. Bởi vì đường Lactose có khá nhiều trong phần sữa này. Song song, cần theo dõi sức khỏe của con khi tiếp tục cho trẻ bú mẹ; nếu có dấu hiệu bất thường nên đưa trẻ đi thăm khám ngay. 

- Nếu trẻ dị ứng Lactose trong sữa công thức, hãy đổi loại sữa khác

Với trường hợp này, mẹ nên đổi loại sữa khác cho con. Nên chọn sữa đặc chế không chứa Lactose (Lactofree). Một vài lưu ý dành cho mẹ là nên chọn sữa phù hợp với độ tuổi của con, từ thương hiệu uy tín và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng…

Mẹ nên chọn sữa phù hợp cho trẻ bất dung nạp đường Lactose

- Đối với trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, bổ sung sản phẩm chứa enzyme Lactase

Các sản phẩm chứa enzyme Lactase được chỉ định dùng cho đối tượng không dung nạp Lactose. Tuy nhiên, đây không phải là giải pháp lâu dài. Đặc biệt với trẻ, mẹ nên tham vấn ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi dùng.

- Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng đối với trẻ đã ăn dặm

Với trẻ ăn dặm bị tiêu chảy do không dung nạp lactose, trước tiên mẹ cần loại bỏ các sản phẩm chứa đường lactose ra khỏi chế độ ăn uống của con cho đến khi các dấu hiệu dị ứng biến mất hoàn toàn. Sau khoảng 1-2 tuần, khi sức khỏe đường ruột của trẻ đã phục hồi, mẹ có thể cho con quay trở lại chế độ ăn uống trước đó. Song cần theo dõi và xác định thực phẩm nào chứa Lactose mà trẻ có thể ăn được và cần tránh. Bởi một vài trường hợp dị ứng Lactose nhưng vẫn có thể dung nạp được sữa chua, phô mai…

Ngoài ra, cần duy trì khẩu phần ăn uống đầy đủ dinh dưỡng với các thực phẩm dễ tiêu hóa như bột gạo, cháo, súp, thịt nạc, thịt gà… Đồng thời, tăng cường thực phẩm giàu canxi như tôm, cua, súp lơ xanh, rau chân vịt…; vitamin D trong trứng, gan sữa chua… cho trẻ. Vì chế độ ăn không có lactose sẽ gây cản trở đến quá trình hấp thụ canxi, có thể khiến trẻ chậm phát triển về chiều cao.

Tốt nhất, mẹ nên tham vấn ý kiến chuyên gia dinh dưỡng về chế độ ăn uống của trẻ bất dung nạp Lactose, để đảm bảo con nhận đủ nguồn dưỡng chất để phát triển tốt.

Dị ứng Lactose gây ra nhiều khó chịu cho trẻ và ảnh hưởng đến cả hành trình lớn khôn của con. Vì vậy, ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất dung nạp Lactose, cha mẹ nên chủ động đưa con thăm khám, xây dựng chế độ ăn uống và chăm sóc phù hợp để hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện.

>>> Xem thêm: 

• Sữa dê công thức Kabrita có chứa đường Lactose hay không?
• Chọn sữa dê cho trẻ dị ứng đạm bò, nên hay không nên?
• Giải đáp thắc mắc trẻ bị rối loạn tiêu hóa có nên uống sữa không?